Czerniak nowotwór złośliwy atakuje skórę, błony śluzowe lub naczyniowe. Rokrocznie rejestrowanych jest ok 130 tys. przypadków tej choroby. Zachorowania na świecie wykazują znaczną zależność geograficzną. Przed 40. rokiem życia występują rzadko, najwięcej pacjentów jest siódmej i ósmej dekadzie życia.
W wielu krajach jest stabilny poziom zachorowań. W Polsce liczba chorych, których dotyka czerniak nowotwór złośliwy, stale rośnie. Głównymi czynnikami ryzyka są ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące ze światła słonecznego lub sztucznych źródeł, a także indywidualna podatność na nowotwór, przede wszystkim z powodu predyspozycji genetycznych.
Agresywny nowotwór
Nowotwór czerniak jest najbardziej agresywnym z kilkudziesięciu nowotworów złośliwych skóry. Wywodzi się z melanocytów: obecnych w skórze komórek barwnikowych wytwarzających pigment – melaninę. Barwnik ten sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym.
Nowotwór jet jednym z najłatwiejszych do zdiagnozowania, ponieważ zwykle rozwija się na powierzchni skóry, najczęściej na odsłoniętych częściach ciała. Rzadziej spotykany jest w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej. Może powstawać na skórze wcześniej niezmienionej lub w zakresie istniejących już znamion.
Regularne, dokładne obserwowanie własnej skóry pozwala na wczesne wykrycie nowotworu. Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które budzą niepokój i wydają się podejrzane, powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga-onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Objawy, jak swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia, również jest sygnałem alarmowym i wymaga natychmiastowej konsultacji.
Usunięcie z 97-proc. skutecznością
Usunięcie czerniaka we wczesnym stadium, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, pozwala na wyleczenie aż 97 proc. chorych. Dlatego niezmiernie ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie. Zagrożenie zachorowaniem na czerniaka jest wyższe u osób o jasnej karnacji, o rudych lub blond włosach, niebieskich oczach i licznych piegach, z dużą liczbą znamion.
Sytuacjom, w których powstaje czerniak nowotwór złośliwy, sprzyjają:
- oparzenia słoneczne, zwłaszcza w dzieciństwie,
- występowanie nowotworów skóry w rodzinie,
- korzystanie z solarium.
Solaria znalazły się w kategorii najwyższej, rakotwórczej szkodliwości na równi z paleniem papierosów czy azbestem.
Raz w miesiącu warto dokładnie obejrzeć swoją skórę, by sprawdzić, czy nie pojawiły się nowe, podejrzane zmiany. Czerniak nowotwór złośliwy w 99 proc. rozwija się właśnie z takich zmian, a nie z istniejących od kilkudziesięciu lat. Cechy, które wskazują, że podejrzane znamię może być czerniakiem to:
- asymetria (znamię „wylewa się” na jedną stronę),
- nierówne, poszarpane brzegi z zgrubieniami,
- niejednolity kolor (czarny, czerwony, niebieskawy),
- duży rozmiar (powyżej 6 mm),
- ewolucja (postępujące zmiany zachodzące w znamieniu).
Dla celów porównawczych można zrobić zdjęcie znamienia oraz linijki (dla zobrazowania skali), a po miesiącu lub dwóch – kolejne. Jeśli znamię się powiększyło trzeba wówczas zgłosić się do chirurga-onkologa lub dermatologa (po uprzednim otrzymaniu skierowania od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza rodzinnego). Ważne jest także regularne – co najmniej raz do roku – odwiedzanie dermatologa lub chirurga onkologa, który może zbadać zmiany skórne przy pomocy dermatoskopu.
Red.
