Gruźlica to choroba zakaźna, wywoływana przez prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Dotyka najczęściej płuc (gruźlica płucna), lecz również może atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę.
Inne mykobakterie (Mycobacterium bovis, Mycobacterium africanum, Mycobacterium canetti czy Mycobacterium microti) wywołują choroby zwane mykobakteriozam. Z reguły nie infekują one zdrowych osób, natomiast są często spotykane w powiązaniu z upośledzeniem odporności organizmu – po przebytych ciężkich chorobach, czy w przypadkach AIDS.
Szacuje się, że ponad 1/3 ludzkiej populacji jest lub była w przeszłości narażona na prątki gruźlicy, a nowe infekcje pojawiają się na świecie w tempie jednego na sekundę. Nie u każdej osoby zarażonej rozwinie się pełnoobjawowa choroba. Zakażenie może pozostawać bezobjawowe i trwać w uśpieniu, co zdarza się częściej. Statystycznie jedno na dziesięć zakażeń w późniejszym czasie ulegnie aktywacji, prowadząc do śmierci niemal połowy chorych, jeśli nie będą one skutecznie leczone.
Najbardziej charakterystycznym objawem gruźlicy jest trwający ponad trzy tygodnie kaszel – początkowo suchy, potem z odkrztuszaniem plwociny. Występują także osłabienie, zmęczenie, senność, nocne poty, lekko podwyższona temperatura, nieuzasadniony spadek wagi oraz bóle w klatce piersiowej. W ostrym stadium chory pluje krwią.
Gruźlicę w większości wypadków można skutecznie wyleczyć, choć jest to kuracja bardzo długa. Terapia polega na leczeniu skojarzonym, zwykle trzema lub czterema lekami. Jeśli chory zaraża, konieczny będzie prawdopodobnie dłuższy pobyt w szpitalu. Gruźlica wcześnie wykryta i odpowiednio leczona nie stanowi zagrożenia dla życia chorego, nie powinna mieć też nawrotów.
Pojawienie się lekoopornych form bakterii przyczynia się do rozszerzenia światowej epidemii. W minionym okresie do 20 proc. wzrósł odsetek prątków odpornych na rutynowo stosowane leki i do 2 proc. prątków opornych na leki drugiego rzutu, czyli znacznie mocniejsze preparaty od powszechnie stosowanych w leczeniu.
Liczba przypadków gruźlicy różni się w dość szerokim zakresie, nawet w sąsiadujących obok siebie krajach, głównie z powodu różnic w organizacji systemu służby zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia – WHO określiła gruźlicę jako globalne niebezpieczeństwo, a Organizacja „Stop gruźlicy” stworzyła Globalny Plan Walki z Gruźlicą, którego celem jest ochrona przed gruźlicą 14 mln zagrożonych osób.
Światowy Dzień Gruźlicy obchodzony jest 24 marca. Wyznaczony został przez Światowe Zgromadzenie WHO w rocznicę poinformowania świata nauki o wyizolowaniu prątka gruźlicy przez Roberta Kocha w 1882 r.
TW
