W tym roku Program Szczepień Ochronnych został rozszerzony o szczepienia przeciw inwazyjnym zakażeniom wywoływanym przez pneumokoki. Pneumokoki są przyczyną takich, groźnych, bakteryjnych zakażeń układu oddechowego, jak zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok i zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli, a także zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz bakteriemii i posocznicy.
Wprowadzenie w Polsce powszechnego szczepienia wszystkich niemowląt i małych dzieci przeciwko pneumokokom, finansowanego z budżetu państwa, to decyzja korzystna nie tylko dla zdrowia dzieci, ale także całego społeczeństwa – ocenia Polskie Towarzystwo Wakcynologii.
W Europie powszechne szczepienia dzieci przeciwko pneumokokom realizują i finansują 24 z 28 państw Unii Europejskiej, a ponadto Albania, Islandia, Norwegia i Szwajcaria. Programy szczepień znacznie zmniejszyły liczbę ciężkich chorób wywoływanych przez pneumokoki nie tylko wśród najmłodszych dzieci, ale także pośrednio – dzięki efektowi odporności populacyjnej – w starszych grupach wiekowych.
Co to są pneumokoki?
Pneumokoki są najczęstszą przyczyną takich pozaszpitalnych, bakteryjnych zakażeń układu oddechowego, jak zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok oraz zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli. Są też najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc, zwłaszcza przebiegającego z bakteriemią, czyli obecnością bakterii w krwi.
Najcięższą postacią zakażenia pneumokokowego jest tzw. inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP). Obejmuje ona zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa (posocznica) i zapalenie płuc z bakteriemią. Pneumokoki mogą również wywoływać zapalenie spojówek, zapalenie otrzewnej oraz zapalenie stawów.
Epidemia pneumokoków
W Polsce, tak jak na całym świecie, zakażenia pneumokokowe, w tym inwazyjne, występują we wszystkich grupach wiekowych, ale największą zapadalność obserwuje się w skrajnych grupach wiekowych, czyli u dzieci poniżej 2. roku życia i dorosłych powyżej 65. roku życia. Niestety mamy małą rozpoznawalnośc epidemiologiczną powikłań. Przyczyną jest wcześniejsza antybiotykoterapia oraz wciąż zbyt rzadkie zlecanie posiewów krwi, o czym świadczą m.in. bardzo duże różnice w wykrywalności zachorowań w poszczególnych województwach.
Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, współczynnik zapadalności na inwazyjną chorobę pneumokokową w Polsce zwiększył się w ciągu minionych dziesięciu lat prawie trzykrotnie.
Z przytaczanych przez polskie resort zdrowia badań wynika natomiast, że jedna ze szczepionek przeciw pneumokokom zmniejsza liczbę przypadków pozaszpitalnego zapalenia płuc (czyli nabytego poza szpitalem) o 16 proc. u dzieci w wieku do 15 lat oraz o 32 proc. u dzieci poniżej 2 roku życia. Po wprowadzeniu w Kielcach w 2006 r. szczepień populacyjnych, spadła u dzieci poniżej 2. roku życia aż o 96,5 proc. zapadalność na zapalenie płuc wywołane przez pneumokoki.
Również badania prowadzone w Norwegii wskazują na zwiększenie odporności we wszystkich grupach wiekowych po wprowadzeniu szczepienia populacyjnego. Wysoka efektywność szczepienia występuje również w grupach niezaszczepionych w ramach efektu pośredniego, czyli tzw. odporności środowiskowej.
Szczepionka w Polsce
Dzieci urodzone po 31 grudnia 2016 r. objęte zostały w naszym kraju bezpłatnymi szczepieniami przeciwko pneumokokom. Zakupiona przez Ministerstwo Zdrowia do Programu szczepień ochronnych w Polsce szczepionka zawiera antygeny 10 najczęstszych typów pneumokoka (PCV-10). Jest szczepionką o dobrze udokumentowanej immunogenności i dużej skuteczności oraz potwierdzonym bezpieczeństwie. Podobnie jak drugi z dostępnych preparatów – zawierający antygeny 13 typów (PCV-13).
W Europie PCV-10 stosuje się w ramach powszechnych programów szczepień niemowląt i dzieci także w 10 innych krajach (Albania, Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Islandia, Łotwa, Holandia, Macedonia, Słowenia), a w 7 jest ona jedną z 2 zalecanych szczepionek.
W licznych opublikowanych dotąd badaniach klinicznych i analizach przeprowadzonych w wielu krajach na świecie wykazano dużą i podobną skuteczność oraz bezpieczeństwo obu dostępnych aktualnie szczepionek skoniugowanych – PCV-10 i PCV-13. Sprawdzają się one w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej i zapalenia płuc w populacji dzieci do 5. roku życia. – informuje Polskie Towarzystwo Wakcynologii.
Red.
