Prebiotyki, probiotyki i witaminy a układ odporności

Prebiotyki, probiotyki i witaminy. Profilaktyczne przyjmowanie witamin bez badań diagnostycznych nie zapobiega infekcjom i nie zawsze wzmacnia układ odpornościowy. W niektórych sytuacjach może natomiast pogarszać nasz stan zdrowia. Korzystnie na organizm wpływają prebiotyki i probiotyki.

Prebiotyki, probiotyki i witaminy. Wiele osób niewłaściwie odżywiających się, unikających aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, spędzających wiele godzin w zamkniętych i źle wietrzonych, przegrzanych pomieszczeniach, może mieć różne niedobory witaminowe, które warto uzupełniać. Należy to jednak robić w porozumieniu z lekarzem i pod kontrolą poziomu witamin we krwi.

Witamina D3

Badania naukowe wykazują, że w naszej populacji jednym z najczęstszych problemów jest niedobór witaminy D3, która ma istotne znaczenie dla odporności organizmu. Jej niedobór wynika z niedostatecznego nasłonecznienia w Polsce, bowiem witamina ta jest aktywowana w efekcie oddziaływania promieniowania ultrafioletowego na skórę.

Niedobór witaminy D3 może dotyczyć ok. 80 proc. dorosłych w Polsce, co może przyczyniać się do zwiększonej podatności na infekcje, ale również inne choroby wynikające z osłabienia układu odporności (np. choroby nowotworowe). Suplementacja witaminą D3 u osób z jej prawidłowym poziomem nie wpływa niestety poprawę stanu układu odpornościowego.

Witamina C

Jej profilaktycznego działania i prozdrowotnego efektu naukowcom nie udało się na razie udowodnić. Nie potwierdzono, by ciągła suplementacja witaminą C u zdrowych osób posiadających prawidłowy jej poziom we krwi przynosiła jakieś konkretne efekty.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy występuje niedobór albo zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C, którego nie jesteśmy w stanie uzupełnić dietą. W takich sytuacjach, na przykład podczas dużego wysiłku fizycznego albo infekcji, suplementacja witaminy C ma uzasadnienie i może być wykorzystywana jako działanie wspomagające układ odporności.

Witamina E i kwasy omega

Jak wykazały badania amerykańskie, suplementacja witaminą E oraz krótkołańcuchowymi kwasami omega w okresie zwiększonego zapotrzebowania powinna być oparta na przesłankach medycznych. Nadużywanie tych związków może bowiem prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.

W grupie środków pochodzenia naturalnego szeroko rozpowszechnione w celu zwalczania infekcji są różne produkty roślinne, jak: czosnek, cebula, tran, czarny bez, a także przyprawy, np. imbir, goździki, kurkuma, a także promowany ostatnio olej kokosowy. Występujące w tych produktach substancje chemiczne mają najczęściej działanie przeciwdrobnoustrojowe, co oznacza, że ich profilaktyczne przyjmowanie ma sens jedynie w sezonie nasilonych infekcji.

Wiele z tych substancji ma natomiast działanie prebiotyczne. Prebiotyki to składniki pożywienia nie ulegające trawieniu, pobudzające wzrost lub aktywność korzystnych dla organizmu bakterii obecnych w jelicie grubym. Można je zatem stosować na stałe jako składnik zróżnicowanej diety, ponieważ ich codzienne spożycie pozytywnie wpływa na funkcjonowanie naszego organizmu.

Probiotyki na odporność

Udowodnione działania pobudzające odporność wykazują różnego rodzaju drobnoustroje probiotyczne. Probiotyki to preparaty lub produkty żywnościowe zawierające pojedyncze lub mieszane hodowle żywych drobnoustrojów, które wywierają korzystny efekt na zdrowie, jeśli zostały podane w odpowiedniej ilości.

Jelitowy układ limfatyczny, będący częścią ogólnoustrojowego śluzówkowego układu limfatycznego, ma ogromne możliwości modulacji układu odpornościowego poprzez pobudzenie komórek aktywnych immunologicznie, w tym komórek pamięci immunologicznej. Oznacza to, że przez układ pokarmowy obecne w nim drobnoustroje aktywują wiele elementów systemu odporności. Wykazano to na przykładzie niektórych bakterii probiotycznych, a także produktów, które wspierają ich rozwój. Badania pokazują, że po podaniu tych substancji pojawia się zwiększone stężenie immunoglobulin w śluzie nie tylko jelitowym, ale również i w drogach oddechowych, co zwiększa miejscową odporność przeciwko infekcjom wirusowym i bakteryjnym.

Probiotyki, jak i prebiotyki, można przyjmować w postaci syntetycznej, np. jako preparaty z inuliną i oligosacharydami, jak również w naturalnych roślinnych produktach, jw tym w cykorii, bananach, jarmużu, cebuli, karczochach i szparagach.

Prebiotyki w żywności

Prebiotyk to substancja obecna lub wprowadzana do pożywienia w celu pobudzania rozwoju prawidłowej flory jelit, poprawiająca w ten sposób zdrowie. Prebiotykiem może być naturalny składnik diety np. skrobia, błonnik pokarmowy lub dodatki do żywności (suplementy diety) o charakterze prozdrowotnym. W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące.

Prebiotyki to nietrawione – oporne na działanie enzymów trawiennych w przewodzie pokarmowym – składniki żywności, które korzystnie oddziałują na gospodarza. Wpływają przez selektywną stymulację wzrostu lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii w okrężnicy i w ten sposób poprawiają zdrowie gospodarza. Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie.

Prebiotyki ulegają fermentacji w przewodzie pokarmowym gospodarza za sprawą działania mikroflory jelitowej, w procesie tym powstają krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe:

Szczepionki nieswoiste

Wśród leków posiadających zdolność pobudzania układu odpornościowego wymieniane są tzw. szczepionki nieswoiste, czyli preparaty zawierające fragmenty nieżywych drobnoustrojów, przyjmowane doustnie lub donosowo, a także w postaci tabletek do ssania. Mają one udowodnioną efektywność w redukcji zachorowań przede wszystkim na wirusowe infekcje układu oddechowego. W przeciwieństwie do tradycyjnych szczepionek przeciwko patogenom powodującym choroby zakaźne, nie przyczyniają się one do wytwarzania trwałej pamięci immunologicznej, kuracje muszą być więc powtarzane regularnie w okresach zwiększonej aktywności wirusów, czyli jesienią i wiosną.

Jak podkreślają eksperci, nie można trwale wzmocnić układu odporności suplementami i witaminami, można natomiast zapewnić sprawne jego działanie, stale utrzymując organizm w dobrej formie.

Red. (źródło: zdrowie.pap.pl, wikipedia.org)