Właściwe żywienie w okresie ciąży ma zbawienny wpływ na zdrowie matki i rozwijającego się w łonie dziecka. Dieta bogata w odpowiednie substancje odżywcze, mikro- i makroelementy, pozwala na prawidłowy, wczesny rozwój dziecka. Będzie też wsparciem w budowaniu odporności i ochroną przed infekcjami.
Codzienna dieta ma wpływ na jakość funkcjonowania (np. pamięć, koncentrację), samopoczucie, a także na zdrowie.
Właściwa dieta = zdrowie
Bogactwo miko- i makroelementów, antyoksydantów oraz błonnika w diecie niesie za sobą pozytywne skutki dla organizmu. Aby cieszyć się zdrowiem należy pamiętać, że dieta powinna być różnorodna, a połowę spożywanych produktów powinny stanowić warzywa i owoce. Prawidłowa dieta jest szczególnie ważna w trakcie ciąży, ponieważ jest to okres w życiu kobiety, w którym w szczególny sposób musi ona zadbać o swój organizm. Kobieta w ciąży potrzebuje więcej substancji odżywczych, które pomogą jej w utrzymaniu zdrowia i dobrej formy, a co najważniejsze korzystnie wpłyną na rozwijające się dziecko.
Odpowiedni skład oraz jakość diety mają kluczowe znaczenie, ponieważ wpływają one na kształtowanie się między innymi metabolizmu dziecka. Co więcej, organizm kobiety zabezpiecza płód w cenne składniki, czerpiąc z zapasów ustrojowych matki, dlatego zapasy te muszą być na bieżąco uzupełniane poprzez odpowiednie żywienie. Poza właściwą dietą, równie ważnym elementem dbałości o zdrowie jest aktywność fizyczna. Kobieta w ciąży powinna dbać nie tylko o prawidłowe menu, ale również nie zapominać o ruchu. Należy podkreślić, że zarówno dieta kobiet ciężarnych, jak i jej aktywność fizyczna powinna być konsultowana z lekarzem prowadzącym ciąże.
Zdrowy rozsądek
Jednym z podstawowych zaleceń w okresie ciąży, jest dbanie o prawidłowy przyrost masy ciała. Ma to bezpośrednie przełożenie na masę urodzeniową dziecka. Przyszła mama powinna zadbać, aby wzrost masy ciała był równomierny, czyli nie za mały, ani nie za duży. Dlatego podczas ciąży należy unikać zarówno diet redukcyjnych, mogących powodować niedobory pokarmowe, jak i nadmiernego objadania się.
U podstaw każdej zdrowej diety, czyli również diety kobiety w ciąży, leżą zasady, które zostały ujęte w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, którą opublikował Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ). Według Piramidy Zdrowego Żywienia, produkty, które powinny dominować na talerzu oraz towarzyszyć każdemu posiłkowi, to warzywa i owoce. Zgodnie z rekomendacją WHO, powinno spożywać się minimum 5 posiłków dziennie co 3-4 godziny, a do każdej porcji należy spożywać warzywa i owoce. Łącznie w ciągu dnia powinniśmy zjadać 400 g owoców i warzyw, jedną porcję może stanowić szklanka pasteryzowanego soku (200 ml).
Kkwas foliowy i magnez
W diecie kobiet ciężarnych istotną rolę odgrywa kwas foliowy. Odpowiada on za prawidłowy rozwój płodu w zakresie tworzenia układu nerwowego i wpływa na geny kontrolujące funkcje poznawcze. Co więcej foliany, w tym kwas foliowy, pomagają również w prawidłowej syntezie aminokwasów, produkcji krwi, a także w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych. Jednym ze sposobów uzupełnienia kwasu foliowego może być szklanka soku pomarańczowego, która pokrywa jedną czwartą zapotrzebowania na kwas foliowy dziennie.
Innym ważnym elementem składowym diety kobiety w ciąży, jest magnez. Pierwiastek ten zapobiega przedwczesnym skurczom macicy. Dużą zawartość magnezu znajdziemy w pełnoziarnistych produktach zbożowych. Jednak nie każdy wie, że dobrym źródłem magnezu są również warzywa (szczególnie warzywa strączkowe) i owoce.
Uwaga na anemię
Dieta kobiety w ciąży musi być bogata w różnego rodzaju substancje, które pozwolą jej organizmowi prawidłowo funkcjonować. Niedobory w diecie mogą prowadzić do anemii. Odpowiednio ułożona dieta, bogata w mięso oraz jaja, warzywa i owoce z dużą zawartością witaminy C, które poprawiają przyswajalność żelaza, jest sposobem na zapobieganie anemii.
Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży wzrasta i wynosi ok. 30 mg na dobę. Dużą zawartość żelaza znajdziemy w podrobach, czerwonym mięsie, tuńczyku, łososiu, żółtkach jajek, mniejszą zawartość znajdziemy w produktach roślinnych – z nich najlepszym źródłem są np. sok z buraka, marchewki czy pomidory, suszone morele i herbata z pokrzywy.
Tarcza przed infekcjami
Przyszła mama powinna zwracać uwagę, aby zachować wysoką odporność organizmu, jest to szczególnie ważne również dlatego, że w okresie ciąży niewskazane jest stosowanie leków. Dobrze zaplanowana dieta pełni rolę profilaktyczną. Odpowiednia ilość warzyw i owoców, w tym ich przetworów takich jak np. soki, może uchronić, nie tylko przed infekcjami, ale też poważniejszymi zaburzeniami i chorobami w późniejszym czasie. Należy zatem pamiętać o odpowiedniej dawce witamin, które wspierają układ immunologiczny.
Istnieją proste sposoby na uzupełnienie witamin, np. picie szklanki pasteryzowanego soku pomarańczowego. Szklanka soku pomarańczowego, o pojemności 200 ml może zapewnić ok. 50-60 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę C, której pożądana ilość w ciąży jest wyższa, a odgrywa ona ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, uszczelnia naczynia włosowate, zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia oraz bierze udział w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.
Bez surowizny
Ważnym elementem dbania o zdrowie, jest przestrzeganie zaleceń higienicznych dotyczących żywności. Kobiety ciężarne są bardziej narażone na infekcję patogenami z niej pochodzącymi. Nie zaleca się, aby przyszła mama spożywała produkty surowe, bez obróbki termicznej produktów mięsnych, niepasteryzowanych soków i mleka, czy np. surowych jaj. Jest to istotne, ponieważ np. proces pasteryzacji soków zapewnia zniszczenie drobnoustrojów i enzymów, które pozostawione w soku będą prowadzić do naturalnego procesu psucia i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka.
Szukaj wsparcia w naturze
Wszelkie substancje, których kobieta w ciąży dostarcza swojemu organizmowi powinny w jak największym stopniu pochodzić z naturalnych produktów. Przykład może stanowić często spożywana w różnej postaci marchewka, która jest bogata w beta-karoten, czyli prowitaminę A. Wystarczy zjeść 200 g tego warzywa lub wypić szklankę soku marchewkowego – w przypadku kobiet w ciąży pasteryzowanego – co zapewni pokrycie dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Ze względu na to, że kwas foliowy jest ważnym elementem w diecie kobiet ciężarnych, można go dostarczyć przez jedzenie buraków lub picie soków z nich.
Z kolei jabłko i sok jabłkowy to źródło składników mineralnych, które regulują gospodarkę elektrolitową organizmu oraz związków polifenolowych chroniących organizm przed wpływem wolnych rodników. Jedno średniej wielkości (ok. 200 g) jabłko dziennie lub np. szklanka soku jabłkowego zapewnia aż 220 mg potasu, od 50 do 100 mg polifenoli w soku mętnym.
Ważną, z punktu widzenia okresu ciąży jest witamina B6, która wraz z magnezem bierze udział w skurczu mięśni, a więc w ciąży będzie miała rolę profilaktyczną w zakresie przedwczesnych skurczy macicy, bogatym owocem w witaminę B6 jest banan.
Warto pamiętać
Stosowanie zdrowej diety niesie za sobą jedynie pozytywne efekty dla zdrowia mamy i jej dziecka. Należy jednak mieć na uwadze, że niestosowanie zasad właściwej diety może prowadzić do powstania różnych dolegliwości.
– Pewne skutki nieprawidłowego odżywiania będą zauważalne dosyć szybko, na przykład problemy ze skórą i włosami, dolegliwości żołądkowe, spadek odporności, czy obniżenie energii. Jednak im dłużej odżywianie jest nieprawidłowe, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych konsekwencji zdrowotnych, mogą pojawić się choroby, takie jak: nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroby układu krążenia i inne choroby dietozależne – mówi dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum.
Red.
