NIK zwraca uwagę, iż efekty prowadzonych przez samorządy działań na rzecz zapobiegania i leczenia depresji nie zawsze były rzetelnie monitorowane. Tylko w dwóch – Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i Urząd Miejski w Gdańsku – z sześciu skontrolowanych samorządów prawidłowo monitorowano i zwymiarowano efekty realizacji tych działań. W przypadku akcji doraźnych, realizowanych nie w ramach programów, było to wręcz niemożliwe.
Nieprawidłowości stwierdzono także przy zlecaniu przez samorządy przedsięwzięć służących zapobieganiu i leczeniu depresji. Wybór realizatorów programów polityki zdrowotnej nie zawsze poprzedzony był konkursem ofert – tak wydano blisko 332 tys. zł.
Stwierdzono także przypadki zlecania zadań obejmujących problematykę depresji w trybie przewidzianym dla programów polityki zdrowotnej podmiotom, którym faktycznie zgodnie z prawem nie można było ich zlecić, ponieważ nie realizowały one zadań w tej formie. Nieprawidłowość ta dotyczyła finansowanych z dotacji umów na łączną kwotę 517,5 tys. zł.
Również organizacjom pozarządowym zlecano nieprawidłowo – bez konkursu wymaganego ustawą o zdrowiu publicznym – realizacje zadań dotyczących depresji. Tak przekazano dotacje o wartości ponad 212 tys. zł.
Najwyższa Izba kontroli zwraca również uwagę, iż o 9 miesięcy opóźnił się start organizowanej przez Ministerstwo Zdrowia kampanii informacyjno-edukacyjnej dotyczącej zapobiegania, wczesnego wykrywania i leczenia depresji. Kampania społeczna, planowana pierwotnie na lata 2018 – 2020, miała pojawić się w mediach na początku tego roku. Tak się jednak nie stało, bo do końca 2017 r. nie udało się przygotować odpowiedniego jej hasła. Ostatecznie, hasło przygotowano dopiero pod koniec lipca 2018 r., a kampania oficjalnie wystartowała 3 października 2018 r. Skrócenie kampanii o wiele miesięcy, zdaniem Izby jest niekorzystne z punktu widzenia realizacji głównego jej celu, czyli wzrostu poziomu świadomości społecznej na temat zaburzeń depresyjnych.
Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta – definicje i różnice
Psychiatra to lekarz medycyny ze specjalizacją w psychiatrii. Zajmuje się diagnozą oraz leczeniem zaburzeń psychicznych. Psychiatra może stosować farmakoterapię, a także prowadzić psychoterapię – jeśli ukończył szkolenie z tego zakresu. Łączenie psychoterapii i farmakoterapii w wielu przypadkach daje dobre rezultaty. Stąd też, obie formy pomocy powinny być stosowane równolegle.
Psycholog to osoba, która ukończyła studia psychologiczne. Uzyskanie tytułu magistra w tej dziedzinie pozwala na prowadzenie diagnostyki psychologicznej i testów psychologicznych. Korzystając z poznanych koncepcji psychologicznych oraz narzędzi badawczych (testów, kwestionariuszy, ankiet), psychologowie mogą udzielać wsparcia i porad, przeprowadzać diagnozę psychologiczną czy też różnego rodzaju szkolenia. Zwrócić należy uwagę, że ukończenie studiów psychologicznych nie uprawnia do prowadzenia psychoterapii.
Prawo wykonywania zawodu psychologa powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów na wniosek samego zainteresowanego.
Psychoterapeuta to osoba, która ukończyła studia magisterskie (nie muszą to być studia psychologiczne) i odbyła wymagane szkolenie psychoterapeutyczne. Jest to definicja potoczna, do dnia dzisiejszego bowiem zawód psychoterapeuty jest zawodem nieregulowanym w Polsce. Oferta kursów psychoterapii jest obecnie bardzo szeroka, niemniej nie wszystkie kursy są honorowane przez NFZ w przypadku kontraktacji świadczeń gwarantowanych z ubezpieczenia zdrowotnego.
Psychoterapia jest metodą leczenia zaburzeń lękowych, zaburzeń osobowości chorób psychosomatycznych oraz rozmaitych problemów natury psychologicznej. Podstawowym środkiem leczenia w psychoterapii jest specyficzny rodzaj relacji pomiędzy pacjentem a psychoterapeutą, opartej na zaufaniu, rozmowie oraz kontrakcie zawartym na początku terapii. Psychoterapeuta w zależności od nurtu, w którym pracuje oraz problematyki pacjenta prowadzi terapię długo lub krótkoterminową. Istnieje kilka nurtów psychoterapii.
Do głównych zaliczamy: psychoterapię psychodynamiczną, psychoanalityczną, poznawczo – behawioralną, systemową, humanistyczno – egzystencjonalną. Psychoterapeuta nie może przypisywać lekarstw ale zdarza się, że prosi pacjenta o konsultację psychiatryczną kiedy uzna, że pomocne w terapii będzie leczenie zintegrowane ( farmakologia i psychoterapia).
Wnioski
W związku z ustaleniami kontroli NIK skierowała wnioski do Ministra Zdrowia o:
- dokonanie analizy i oceny terminowości oraz poprawności realizacji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w zakresie wprowadzenia lub aktualizacji przez samorządy gminnych i regionalnych programów ochrony zdrowia psychicznego na lata 2017-2022;
- zlecenie Prezesowi Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opracowania i wydania rekomendacji, jak samorządy powinny przygotowywać i realizować programy polityki zdrowotnej, w szczególności dotyczące profilaktyki depresji u dzieci i młodzieży oraz osób powyżej 65 roku życia.
Red. (źródło: nik.gov.pl)
